مقایسه پرتابگر و موشکها
سامانه دفاع موشکی THAAD را یک خودرو زرهی M1075 PLS حمل میکند و اجزای مختلفی نظیر نگهدارنده موشک، بخش قطعات الکترونیک، ژانراتور و بسته باتری روی آن سوار میشود. هر یک از این خودروها میتوانند تا 8 موشک را جابهجا کرده و در کمتر از 30 دقیقه سامانه را عملیاتی کنند.
پرتابگر تاد
موشک رهگیر تاد ۶.۱۷ متر طول، ۳۷ سانتی متر قطر، ۹۰۰ کیلوگرم وزن و ۲۰۰ کیلومتر برد دارد. اجزای مختلف موشک عبارتنداز: پیشران و موتور جداکننده سوخت جامد تک مرحلهای با نازل کنترل رانش. سرعت این موشک ۸.۲۴ ماخ است.
از آنجایی که سامانه S-400 ارتقایافته نسخه اس 300 به حساب میآید، میتواند از لانچرهای مختلفی پشتیبانی کند که یکی از آنها 5P90S AND SE است که روی یک شاسی هشت چرخ خودرو ماز 6909 سوار میشود. لانچرهای دیگری هم مثل 5P85SE2 و 5P85TE2 با قابلیت حمل 4 موشک میتوانند وظیفه این سامانه را انجام دهند.
از مهمترین موشکهای سامانه اس 400 روسیه باید به 48N6E، E2، 48N6E2 و 48N6E3 اشاره کرد که مهمترین آنها 250 کیلومتر برد دارد. البته موشک 40N6 با حداکثر برد 400 کیلومتری و ارتفاع درگیری 185 کیلومتر، میتواند آواکس و هواپیماهای سوخترسان را منهدم سازد.
تفاوتهای کلیدی بین دو سامانه تاد و اس ۴۰۰
قطع به یقین هر دو سامانه پیشرفته و مدرن هستند و توانمندی خود را بارها نشان دادهاند. علیرغم اینکه تاد و اس ۴۰۰ جزو بهترین سپرهای موشکی هستند، اما تفاوتهای اساسی و مهمی بین آنها به چشم میخورد که احتمالا سرنوشت هر یک را در آینده نزدیک مشخص خواهد کرد.
آمریکاییها تاد را به منظور رهگیری موشکهای بالستیک در ارتفاعات بالا طراحی کردند و هدف از توسعه آن بیشتر دفاع موشکی بود نه یک سامانه دفاع هوایی! THAAD سیستمی تک بعدی است و میتواند اهداف را از فاصله 150 تا 200 کیلومتری رهگیری و منهدم کند و هواپیماها و پرندههایی که بیشتر از این ارتفاع دارند، خارج از قلمرو تاد در امان خواهند بود.
از این نظر که سامانه S-400 روسیه یک ساختار دفاعی چند لایه ارائه میدهد، قادر به مقابله با انواع تهدیدات هوایی نظیر موشکها، هواپیماها و پرندههای رادارگریزی مثل F-35 است. برد این سپر موشکی 400 کیلومتر بوده و با تنوع موشکی که دارد، میتواند به خوبی با اهداف خود درگیر شود. در مجموع اس 400 نسبت به تاد، منعطفتر بوده و پوشش گستردهتری دارد.
تاد، متخصص موشکهای بالستیک است
هدف اصلی از طراحی THAAD، مقابله با موشکهای کوتاه برد و برد متوسط بالستیک بوده و میتواند اهداف خود را تا فاصله 200 کیلومتری رهگیری و منهدم کند. همچنین این سامانه توانایی مقابله با اهداف برد بلند را پیش از اصابت دارد و میتواند گزینه خوبی برای مقابله با موشکهای بالستیک ایران باشد.
تاد مدتی پیش توانست برای نخستین بار عملیاتی بودن خود را نشان دهد و توانست یک موشک بالستیک حوثیهای یمن را رهگیری کرده و منهدم سازد. بنابراین اثربخشی این سامانه به وضوح اثبات شده است.
البته یکی از نقاط ضعف این سامانه موشکی، انحصاری بودن آن برای مقابله با اهداف بالستیک است. با این اوصاف اگر دشمن با پهپاد یا جنگندهها حمله کند، ناتوان خواهد بود. از طرف دیگر برد موشکهای آن حداکثر ۲۰۰ کیلومتر است در حالی که بیشترین برد موشک اس ۴۰۰ به ۴۰۰ کیلومتر میرسد.
اس ۴۰۰، سامانهای چندلایه با موشکهای متنوع
گفتیم که S-400 چندمنظوره و چند لایه است و میتواند نه تنها با موشکهای بالستیک درگیر شود، بلکه توانایی مقابله با موشکهای کروز را هم دارد. از مهمترین مزایای این سپر دفاع هوایی میتوان به تنوع موشکهای آن اشاره کرد که بالاتر به معرفی اجمالی آنها پرداختیم.
شاید اس ۴۰۰ قابلیت رهگیری موشکهای بالستیک را داشته باشد، اما قطعا دقت آن برای انهدام چنین اهدافی به اندازه سامانه تاد نیست! رویکر چندین لایه این سامانه نیاز به هماهنگی بیشتری در زیرساختها دارد و به پیچیدگی آن میافزاید. همچنین استفاده از آن در جنگ با اوکراین، مقداری از ابهت و اقتدارش را از بین برد.
مقایسه هزینه پرتابههای تاد و اس ۴۰۰
برای مقایسه هزینههای این دو سپر دفاع هوایی باید دو حالت را در نظر گرفت: هزینه تولید یا خرید و هزینههای تأمین و نگهداری. به هر حال هر موشک از این سامانه نیاز به جایگزین دارد و باید برای آنها هزینه کرد.
برآوردها نشان میدهد که هزینه استقرار هر سامانه بین ۲.۳ تا ۳ میلیارد دلار است. تاد یک سامانه متشکل از ۶ لانچر است و هر یک از پرتابگرها حامل ۸ موشک هستند. هر باتری از سامانه تاد، ۲۴۰ تا ۳۶۰ میلیون دلار هزینه خواهد داشت.
در نگاه کلی، سامانه اس ۴۰۰ نسبت به نسخه آمریکایی ارزانتر است و هزینه استقرار هر باتری آن حدود ۵۰۰ میلیون تا یک میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. علاوه بر این سپر دفاعی روسها ۸ پرتابگر دارد که هر یک از آنها توانایی پرتاب ۴ موشک دارند. هزینه هر پرتابه بین ۱ تا ۵ میلیون دلار است و برای شارژ باتری آن باید بین ۳۲ تا ۱۶۰ میلیون دلار بودجه در نظر گرفت.