هزینه ساخت شاهد ۱۳۶
گفتیم که قیمت این پهپاد انتحاری ساخت ایران، نسبتا ارزان بوده و برای هر فروند از آن حدود ۲۰ تا ۵۰ هزار دلار هزینه می‌شود. شاید فکر کنید که ۵۰ هزار دلار برای ما ایرانی‌ها پول زیادی است، اما باید در نظر داشت که یک پهپاد پنجاه هزار دلاری می‌تواند خسارات چند صد هزار دلاری بزند.
علاوه بر این قیمت هر موشک زمین به هوایی که باید برای سرنگونی این مهمات سرگردان مصرف شود، بیشتر از قیمت پهپاد خواهد بود. اگر از شاهد ۱۳۶ به صورت گروهی در یک حمله استفاده شود، می‌تواند منجر به تخریب سامانه‌های پدافندی شده و آن‌ها را از کار بیندازد.
شاهد ۱۳۶ روسیه
روسیه در سال 2022 طی یک قرارداد، 2400 فروند پهپاد انتحاری شاهد 136 از ایران خریداری کرد تا از آن‌ها علیه اهداف خود در اوکراین استفاده کند. به گزارش برخی منابع، نسخه روسی این مهمات سرگردان مجهز به سیستم ناوبری ماهواره‌ای GLONASS شده است.
روس‌ها از این پهپادها علیه زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراین مثل نیروگاه‌ها استفاده کردند و علیرغم این که ۸۵ درصد آن‌ها توسط سامانه‌های پدافندی این کشور رهگیری و منهدم شدند، بعضی نمونه‌ها توانستند به هدف برخورد کنند.
سابقه حضور شاهد ۱۳۶
حضور گسترده پهپادهای شاهد 136 پیش از حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل، به 13 سپتامبر 2022 میلادی باز می‌گردد. در تاریخ مذکور، تصاویری از بقایای یک هواپیمای بدون سرنشین روسی منتشر شد. فرمانده تیپ 92 توپخانه اوکراین، رودیون کولاهین، خاطرنشان کرد که پهپادهای شاهد 136 در جریان یک ضد حمله به خارکف، موفق شده‌اند چهار هویتزر و دو نفربر BTR را نابود کنند.
۱۰ روز بعد از ضد حمله خارکف، روس‌ها تعداد بیشتری از این مهمات سرگردان را روانه شهر اودسا کردند و تصاویر و ویدیوهای زیادی در کانال‌های تلگرامی منتشر شد. اوکراینی‌ها از روی سروصدای زیاد شاهد ۱۳۶، موفق شده بودند آن‌ها در آسمان کشف کنند اما تلاش آن‌ها برای سرنگونی پهپادها با سلاح کلاشینکف، بی‌نتیجه ماند.
دو روز بعد و در تاریخ ۲۵ سپتامبر، ویدیوهای بیشتری در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد روس‌ها از تعداد زیادی پهپاد انتحاری علیه اودسا و دنیپرو استفاده کرده‌اند. سلاح‌ها و مهمات زیادی برای سرنگونی آن‌ها به کار رفت.
همچنین در ۵ اکتبر ۲۰۲۲، یک فروند شاهد ۱۳۶، راهی پادگان میزبان سربازان تیپ مکانیزه ۷۲ واقع در بیلا تسرکوا شد که به ادعای سربازان اوکراینی، صدای آن‌ها از از کیلومترها آن طرف‌تر شنیده می‌شده است.
به گزارش منابع اوکراینی، برای سرنگونی هواپیماهای بدون سرنشین روسیه از جنگنده میگ 29 استفاده شده که موفقیت آمیز بوده است. در تاریخ 13 اکتبر همان سال، یک فروند MiG-29 در جریان رهگیری و انهدام یک پهپاد، سقوط کرد. علت سقوط این بود که پهپاد دقیقا در نزدیکی جنگنده منفجر شد و آسیب جدی به کابین خلبان وارد کرد.
نبرد اکتبر و از کار انداختن شبکه برق اوکراین
روسیه تصمیم گرفت در اکتبر 2022 میلادی، با تعدادی از پهپادهای انتحاری شاهد 136 به زیرساخت‌های انرژی و شبکه برق کی یف، حمله کند. اوکراین نیز برای مقابله با حملات گسترده روس‌ها از هواپیماهای بدون سرنشین Geran-2 استفاده کردند.
صبح روز ۱۷ اکتبر بود که کی یف، مورد حمله موشکی روسیه قرار گرفت. سامانه‌های دفاع هوایی اوکراین سعی می‌کردند با آتش زمینی و سیستم‌های پدافندی، جلوی هجوم بی‌امان پهپادها را بگیرند اما به نظر می‌رسد عملیات آن‌ها چندان موفقیت آمیز نبوده است.
گزارش‌ها حاکی از این است که تعدادی مهمات سرگردان به برخی مکان‌ها از جمله دفاتر Ukrenergo اصابت کرده و همچنین برخی از زیرساخت‌های انرژی را از کار انداخته است. به گفته نخست وزیر اوکراین، حملات 17 اکتبر روسیه به زیرساخت‌های انرژی حیاتی در سه منطقه ضربه زد و در نتیجه آن، برق صدها شهر و روستا قطع شد.
در هر نبردی که از پهپادهای شاهد استفاده شود، پیروز میدان، شاهد ۱۳۶ است. سامانه‌های پدافندی برای درگیری با این طیف از مهمات‌های سرگردان و سرنگونی آن‌ها باید از انواع و اقسام موشک‌های زمین به هوا با قیمت‌های گران استفاده کنند که به صرفه و اقتصادی نیست.
از طرف دیگر هنگام حمله شاهد 136، کشور متخاصم نمی‌تواند ساکت بنشیند و باید از خود دفاع کند و هزینه‌اش را بپردازد. فرض کنید ایران یک فروند شاهد 136 را به سوی اسرائیل پرتاب می‌کند و آن‌ها برای مقابله از یک موشک IRIS-T استفاده می‌کنند. هزینه تولید پهپاد ایران 20 هزار دلار است حال آن که برای تولید یک موشک IRIS-T باید 430 هزار دلار هزینه کرد. پژوهش‌ها نشان داده، اوکراین برای سرنگونی پهپادهای روسیه، 28.14 میلیون دلار هزینه کرده است.
